Rekenen en Wiskunde

Sterke rekenaars worden wel ‘instructie-onafhankelijke rekenaars’ genoemd. Vaak brengen ze een deel van de rekenles buiten het lokaal door met verrijkingsmateriaal, wat zonder instructie tot demotivatie en onderpresteren kan leiden. "Er is wel verrijkingsmateriaal, maar het lukt niet om dat zelfstandig te maken". Sterke rekenaars hebben ook instructie nodig om complexe opdrachten daarna zelf te kunnen maken.

In deze workshop gaan we in op het signaleren van sterke rekenaars. Wie zijn ze? Wat hebben ze nodig? En vooral: hoe bied je verdieping, uitdaging en verrijking, zonder extra werkdruk of lesverstoring?

In iedere groep zit wel een zwakke rekenaar. Jij als leerkracht doet je uiterste best om ook deze zwakke rekenaar goed te ondersteunen, terwijl je ook de rest van de klas op niveau bedient. Veel (ernstige) rekenproblemen zijn te voorkomen als je effectief rekenonderwijs kunt geven. 

In deze cursus (specifiek voor de groepen 3,4 en 5) leer je hoe je zicht krijgt op de onderwijsbehoeften van je leerlingen tijdens de rekenles en hoe je het rekenonderwijs dan afstemt op deze onderwijsbehoeften van je leerlingen.

De nieuwe kerndoelen voor rekenen en wiskunde maken duidelijk dat uitsluitend directe instructie niet voldoende is om alle doelen te bereiken. De resultaten van Peter Liljedahl's onderzoek naar Building Thinking Classrooms bieden hiervoor wel een oplossing. Door wiskundig probleemoplossen als middel in te zetten, wordt in samenhang gewerkt aan diverse doelen, zoals begrip, vaardigheden, probleemoplossend vermogen, houding, samenwerking, doorzettingsvermogen en risktaking.

In deze training wordt toegelicht waarom deze aanpak effectief is en wordt uitgelegd hoe Building Thinking Classrooms werkt. Het richt zich erop om zoveel mogelijk leerlingen, zoveel mogelijk tijd, in een actieve denkstand te houden. Dit vraagt om het doorbreken van institutionele normen en een verandering in de rol van de leerkracht. In een meer traditionele setting is de leerkracht vooral de overdrager van kennis. Bij Building Thinking Classrooms zorgt de leerkracht voor een duidelijke structuur, ondersteunt leerlingen in hun ontwikkeling naar zelfstandigheid en voorziet groepjes leerlingen van hints en verdiepende vragen, zodat ze voortdurend actief blijven nadenken.

De voorbeelden in deze training zijn uit het reken- en wiskundeonderwijs, maar als je geïnteresseerd bent zou je deze werkwijze ook in andere vakken kunnen toepassen. Kom dan vooral meedoen!

Je herkent vast wel een leerling die moeite heeft bij het rekenen met automatiseren of een leerling die bij een complexere bewerking de draad volledig kwijtraakt.

Wat doe je dan als leerkracht?

Hoe kun je deze leerlingen helpen?

Behalve rekenkennis zijn er 4 executieve functies nodig om rekenopdrachten goed uit te kunnen voeren. In deze workshop leer je zicht krijgen op de executieve functies en de onderliggende cognitieve functies die je binnen het rekenonderwijs tegenkomt. 

We staan wat langer stil bij het geheugen en werkgeheugen.

In deze praktische workshop ervaar je zelf de vier executieve functies (werkgeheugen, inhibitie, flexibiliteit en planning) en leer je ze herkennen binnen rekenopdrachten.

Hiermee kun je gerichter observeren en onderwijsbehoeften van leerlingen vaststellen.

De volgende vragen worden beantwoord:

• Welke executieve functies kom je tegen bij het rekenen?
• Hoe signaleer ik dat bij kinderen?
• Op welke manier kun je de executieve functies versterken?

Tijdsinvestering
1 bijeenkomst van 2 uur

Doelgroep
Leraren en onderwijsondersteuners basisonderwijs groep 3-8

Bronnen:
www.zienindeklas.nl
https://www.stibco.nl/cognitieve-functies-in-relatie-tot-executieve-functies/
Executieve functies versterken op school; Joyce Cooper-Kahn  en Margaret Foster

In iedere groep zit wel een zwakke rekenaar. Jij als leerkracht doet je uiterste best om ook deze zwakke rekenaar goed te ondersteunen, terwijl je ook de rest van de klas op niveau bedient. Veel (ernstige) rekenproblemen zijn te voorkomen als je effectief rekenonderwijs kunt geven.
In deze cursus (specifiek voor de groepen 3, 4 en 5) leer je hoe je zicht krijgt op de onderwijsbehoeften van je leerlingen tijdens de rekenles en hoe je het rekenonderwijs dan afstemt op deze onderwijsbehoeften van je leerlingen. 

Programma
We gebruiken het landelijk protocol Ernstige Rekenproblemen en Dyscalculie (ERWD) als leidraad. We nemen de onderwijsbehoeften van de leerlingen met een rekenachterstand als uitgangspunt en kijken wat deze leerlingen van ons als leerkracht nodig hebben. Dit verspreiden we over 3 bijeenkomsten van 2 uur.

Bijeenkomst 1:
Voorkomen van rekenproblemen

Bijeenkomst 2:
Signaleren van rekenproblemen

Bijeenkomst 3:
Omgaan met verschillen

Je krijgt in dit drieluik antwoord op onderstaande vragen:

• Hoe werk je (preventief) aan een stevige rekenbasis voor alle leerlingen? (aandacht voor didactiek en monitoring tijdens de instructie)
• Hoe voorkom je dat leerlingen voor wie de rekenstof pittig is, niet uitvallen?
• Wat te doen als bepaalde onderdelen uit de leerstof nog niet goed beheerst worden?
• Wanneer maak je keuzes in het leerstofaanbod voor deze leerlingen?
• Hoe kom je erachter wat de onderwijsbehoeften zijn?
• Hoe speel je in op de onderwijsbehoeften?
• Waarom en wanneer zet je de vertaalcirkel in?
• Hoe geef ik de vertaalcirkel in de les krachtig vorm
• Op welke manier stel ik goede reflectievragen aan de leerlingen.

Resultaat

• Je kunt een effectieve rekenles geven waarin ook de zwakkere rekenaars profiteren.
• Je kunt tijdens de les zicht krijgen op leerlingen die rekenen lastig vinden.
• Je kunt in de les tegemoet komen aan de onderwijsbehoeften van leerlingen met rekenproblemen. 
• Je kunt keuzes maken voor zwakke rekenaars in de middenbouw.
• Je kunt de vertaalcirkel inzetten en reflectievragen stellen.

Doelgroep
Leraren en onderwijsondersteuners groep 3, 4 en 5

Bronnen
Protocol ERWD: www.erwd.nl
Vertaalcirkel: https://erwd.nl/leren-rekenen/hoofdstuk-2/artikelen

Tijdsinvestering
3 bijeenkomsten van 2 uur